Bu blogda, gazete ve dergi yazılarım yer almaktadır. Akademik yayınlar ve makaleler - Yeşil Gazete yazıları

01 Eylül 2006

Kalıcı Organik Kirleticiler ve Sağlık



Dr. Seval Alkoy ile birlikte yazdığımız "Kalıcı Organik Kirleticiler ve Sağlık" başlıklı kitap, 2006'da Çevre İçin Hekimler Derneği yayını olarak yayınlandı.

Kitabı buradan pdf dosyası olarak indirebilirsiniz.

Kitabın sunuşunu aşağıda okuyabilirsiniz.

SUNUŞ
“İnsanın doğaya karşı davranış biçimi son derece önemlidir, çünkü artık insan doğayı değiştirme ve ortadan kaldırma gücüne sahip hale gelmiştir. Oysa insan doğanın bir parçasıdır ve doğaya karşı verdiği savaş, kaçınılmaz olarak kendisine karşı verdiği bir savaştır. ”
Rachel Carson, 1964
Elinizdeki kitapçık, çevremizdeki kimyasalların küçük, ama önemli bir bölümüne biraz daha yakından bakmayı hedefliyor. Çok farklı amaçlarla kullanılan ya da çeşitli işlemler sonucu atık olarak açığa çıkan benzer kimyasal özelliğe ve biyolojik davranışa sahip bir grup madde, çevrede ve canlı dokularda uzun süre kalabildikleri ve birikebildikleri için İngilizce’de POP’s kısaltmasıyla (Persistent Organic Pollutants) anılan özel bir grup olarak ele alınıyor. Türkçe’de Kalıcı Organik Kirleticiler, ya da kısaca KOK’lar olarak anmayı tercih etiğimiz bu kirletici kimyasal maddeler, hem tamamen insan yapımı oldukları halde kirliliğe bağlı olarak çevrede çok yaygın bir şekilde bulundukları, hem insan sağlığı üzerindeki zararlı etkileri diğer pek çok kimyasaldan daha iyi bilindiği, hem de bu zararlı etkiler yabana atılamayacak kadar ciddi olduğu için özel ilgiyi hakediyorlar.
Çevre hareketi açısından da KOK’lar özel bir yer işgal ediyorlar. 1960’lı yıllarda tipik bir kalıcı organik kirletici olan DDT’ye karşı başlatılan mücadele çağdaş çevre hareketinin dönüm noktalarından birini oluşturmuştur. Üstelik KOK’lar sorunu, uluslararası çevre anlaşmalarıyla çözülmeye çalışılan başlıca birkaç büyük çevre sorunundan biridir. 2001 tarihli Stockholm Konvansiyonu, KOK’ları yeryüzünden tamamen temizlemeyi hedefleyen, bunun için de etkileri en iyi bilinen ve en yaygın kullanılan 12 KOK’a öncelik veren bir uluslararası çevre anlaşması olarak Montreal ve Kyoto protokolleri gibi hükümetler üzerinde bağlayıcı özelliğe sahip bir anlaşmadır. Sadece bu bile KOK’lar sorununun çevre ve insan sağlığı açısından taşıdığı önemi göstermeye yeter.
Bu kitapçıkta Kalıcı Organik Kirleticiler hakkında genel bilgiler verilmiş, ancak ağırlıklı olarak bu maddelerin insan sağlığı üzerinde yarattığı riskler irdelenmiştir. Kuşkusuz KOK’lar sorununun, -bu kitapta da kısaca değinilen- birçok başka yönü bulunmaktadır. Bunlar arasında Stockholm Konvansiyonu’nun uygulanmasıyla ilgili sürecin nasıl işlediği, KOK zararsızlaştırma teknolojileri ve alternatif - temiz üretim yöntemleri ile KOK’ların çevre ve doğal yaşam üzerindeki olumsuz etkileri başta gelir.
Bu kitapçık Çevre İçin Hekimler Derneği tarafından 2005 yılında yürütülen “Kalıcı Organik Kirleticiler Toplumsal Farkındalık Projesi” kapsamında hazırlanmıştır. Bu proje Bumerang ve IPEN’in desteği ve Bölgesel Çevre Merkezi (REC Türkiye)’nin maddi katkılarıyla gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında 24 Aralık 2005 tarihinde İstanbul’da bir sempozyum düzenlenmiştir. Elinizdeki kitapçık için bu sempozyumda sunulan bildirilerden de yararlanılmış olmakla birlikte, bildirilere kitapçık boyutlarını çok aştığı için burada yer veremiyoruz. İçeriğinde yukarıda sözünü ettiğimiz bazı konular hakkında ayrıntılı bilgilerin ve konuyla ilgili kamu kuruluşlarının ve sivil toplum örgütlerinin politika sunuşlarının da bulunduğu bildirilerin sunum dosyalarına derneğimizin internet sitesiden erişebilirsiniz.
Proje kapsamında ayrıca bir “Kalıcı Organik Kirleticiler Bildirgesi” hazırlanmıştır. Tam metnine bu kitapçığın son bölümünde de yer verdiğimiz bu bildirge, konuyla ilgili bilim insanlarıyla, meslek kuruluşlarının ve sivil toplum örgütlerinin temsilcileri tarafından hazırlanarak 24 Aralık 2005 tarihinde düzenlenen sempozyumda ilan edilmiştir. Bildirge KOK’lar sorununun çözülmesi için yapılması gerekenleri içeren geniş kapsamlı bir öneriler demetini bir araya getirmektedir.
Kalıcı Organik Kirleticiler sorununun Türkiye gündemine bir kez daha gelmesini sağlayarak bir sempozyum düzenlenmesini, bir bildirge yayımlanmasını ve elinizdeki kitapçıkla birlikte broşür ve internet sayfalarının da oluşmasını sağlayan projemize verdikleri destek nedeniyle başta Bumerang olmak üzere ilgili sivil toplum kuruluşları ve meslek örgütlerine, sempozyum başkanı Prof. Dr. Çağatay Güler’e, projeyi ve derneğimizi en baştan itibaren destekleyen Prof. Dr. İlhan Talınlı ve Prof. Dr. Ali Osman Karababa başta olmak üzere, sempozyum düzenleme kurulunda yer alan ve bildirgenin hazırlanmasına katılan bütün bilim insanlarına teşekkür ediyoruz.
Projenin gerçekleşmesini sağlayan Bölgesel Çevre Merkezi - REC Türkiye’ye ve merkez çalışanlarına da Çevre İçin Hekimler Derneği olarak özellikle teşekkür ederiz.
Dr. Ümit Şahin
Çevre İçin Hekimler Derneği Başkanı

Hiç yorum yok: